II) Γονείς και Έφηβοι Πώς θα τους πείσετε να συνεργαστούν;
Η διαμάχη γονέων - εφήβων συχνά εκφράζεται στο παράπονο των πρώτων, "δεν παίρνει ούτε με το καλό ούτε με το άγριο". Ωστόσο, οι έφηβοι δεν χρειάζονται "χατίρια", "κηρύγματα", αλλά, όπως όλοι μας, έχουν ανάγκη την εμπιστοσύνη και την ενθάρρυνση στην ανάπτυξη της δικής του κρίσης και προσωπικότητας. Κάτι που επηρεάζει σημαντικά τη συμπεριφορά όλων μας είναι η επιθυμία να μας υπολογίζουν οι άλλοι. Κανείς δεν επιθυμεί να βρίσκεται σε κατώτερη θέση. Ένα μεγάλο μέρος του στρες που νιώθει ο έφηβος έχει σχέση με την έντονη επιθυμία του ν' αποφύγει να τον μεταχειρίζονται σαν παιδί.
Συνήθως υπάρχουν δύο λαθεμένοι τρόποι αντιμετώπισης, τους οποίους χρησιμοποιούν οι γονείς στην προσπάθεια τους να κρατήσουν την αρχηγία. Ένας τρόπος είναι να καλοπιάνουν, να κάνουν πράγματα για λογαριασμό των εφήβων και να υποχωρούν στις απαιτήσεις τους. Ο άλλος τρόπος είναι να είναι αυταρχικοί και να προσπαθούν να κάνουν τους εφήβους να συμμορφωθούν.
Αντίθετα, όταν ο νέος νιώσει ότι τον σέβονται οι μεγάλοι, έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να αποφασίσει να σέβεται κι αυτός τους μεγάλους και να καθιερώσει μαζί τους μια σχέση συνεργασίας.
Το "χαϊδεμένο" παιδί
Η αντιμετώπιση αυτή είναι καταστρεπτική, γιατί στερεί από τους νέους την αυτοπεποίθηση και την πρωτοβουλία. Μια καλή κατευθυντήρια γραμμή στη σχέση με τους νέους είναι να μην κάνουμε τίποτα γι' αυτούς, απ' αυτά που μπορούν να κάνουν μόνοι τους.
Η συμπεριφορά του παραχαϊδεμένου παιδιού κατευθύνεται κυρίως προς το στόχο του να βάλει τους άλλους να το υπηρετούν. Έτσι, ο σκοπός του μεγαλύτερου μέρους της συμπεριφοράς του είναι να επιτύχει ιδιαίτερη προσοχή ή εξυπηρέτηση.
Δυστυχώς, η συνηθισμένη εμπειρία των γονιών που παραχαϊδεύουν, είναι ότι στη διάρκεια της προεφηβείας του παιδιού τους ξαφνικά συνειδητοποιούν ότι δεν το ελέγχουν καθόλου. Ακριβώς σε αυτό το σημείο αρχίζουν να πανικοβάλλονται και αποφασίζουν να αντιδράσουν. Ως συνέπεια όμως αυτής της αντίδρασης των γονιών, ο "σκοπός" της συμπεριφοράς των παραχαϊδεμένων εφήβων συχνά αλλάζει. Δηλαδή, ο έφηβος προσπαθεί να "νικήσει" τις προσπάθειες που κάνουν οι γονείς για να τον ελέγξουν και μπορεί ακόμα και να επιχειρήσει να τους "τιμωρήσει" επειδή δεν του κάνουν τη ζωή εύκολη.
Όταν ένας γονιός ετοιμάζεται να αλλάξει τη σχέση του με το χαϊδεμένο παιδί του, θα πρέπει να θυμάται ότι όπως δεν μπορούμε να υποχρεώσουμε τον έφηβο να συνεργαστεί, έτσι και εκείνος δεν μπορεί να μας υποχρεώσει να συνεργαστούμε. Με φιλικό αλλά πάντα σταθερό τρόπο μπορούμε να αφήσουμε τον χαϊδεμένο έφηβο να ανακαλύψει ότι στη ζωή χρειάζεται πάντα η συνεργασία. Μη υποχωρώντας στις απαιτήσεις του, τον βοηθάμε να συνειδητοποιήσει ότι οι άλλοι δεν βρίσκονται στη γη μόνο και μόνο για το δικό του όφελος.
Ο αυταρχικός γονιός
Ενώ, λοιπόν, ο γονιός που παραχαϊδεύει, υπηρετεί υπερβολικά τον έφηβο ή δεν θέλει να πάρει θέση σε ορισμένα θέματα, ο αυταρχικός γονιός προσπαθεί να υποχρεώσει τον έφηβο να φερθεί σύμφωνα με τις δικές του επιθυμίες. Οι νέοι, λοιπόν, που έχουν αυταρχικούς γονείς, συνήθως αντιδρούν με δύο τρόπους σε αυτή την τακτική.
Η πρώτη αντίδραση είναι να νιώσουν αποθαρρημένοι, δεχόμενοι κριτική και τιμωρία από τον αυταρχικό - πιεστικό γονέα.
Η δεύτερη αντίδραση που συναντάμε συχνά είναι η αντίσταση στις κρίσεις και επικρίσεις των γονέων που εκφράζεται μέσα από τη συμπεριφορά στο σχολείο (την επιλογή των φίλων, των ρούχων κ.λ.π.).
Όταν η σχέση φτάσει σε αυτό το σημείο, υπάρχει διαμάχη. Η διαμάχη μπορεί να είναι ανοιχτή ή καλυμμένη, είναι όμως μια διαμάχη. Δυστυχώς, οι γονείς και οι δάσκαλοι που χρησιμοποιούν τον πειθαναγκασμό, ξεγελιούνται στη φάση της προεφηβείας των παιδιών γιατί συχνά καταφέρνουν να υποχρεώσουν το παιδί να συμμορφωθεί. Στις αρχές όμως της εφηβείας ή και νωρίτερα, οι νεαροί που υφίστανται αυτή την αντιμετώπιση συνειδητοποιούν περισσότερο τη δύναμη που έχουν να αρνηθούν στους ενήλικες τη συνεργασία τους και αρχίζουν να χρησιμοποιούν αυτή τη δύναμη.
Σεβασμός και εμπιστοσύνη
Όταν οι έφηβοι αντιληφθούν ότι προσπαθούμε να τους επιβάλλουμε τη θέληση μας, έχουν την τάση να μας αρνούνται τη συνεργασία τους. Οι μεγάλοι πρέπει να κατανοήσουν έναν σημαντικό παράγοντα, ότι οι έφηβοι μπορούν να μας αρνηθούν τη συνεργασία τους, και μάλιστα πολύ αποτελεσματικά.
Η σχέση γονιών και εφήβων βελτιώνεται σημαντικά και γρήγορα όταν ο έφηβος νιώθει την ήρεμη εμπιστοσύνη των γονιών να αντικαθιστά την κριτική και την γκρίνια. Ο σεβασμός επιδρά σημαντικά στον έφηβο, απαλλάσσοντας τον από την επιθυμία να αντισταθεί ή να νικήσει τους γονείς του.
Η εμπιστοσύνη λοιπόν μαζί με την ενθάρρυνση που μπορούμε να δώσουμε στον έφηβο έχει τη δυνατότητα να του περάσει το μήνυμα της πίστης μας σε αυτόν όπως είναι.
Οι γονείς θα μπορούσαν επίσης να δίνουν, όποτε βέβαια αυτό θα ήταν εφικτό, στους εφήβους επιλογές για να λύσουν τα προβλήματα ή να τους προσφέρουν καθοδήγηση.
Ακόμη και όταν ένας ενήλικος είναι βέβαιος για την απόφαση που θα επιθυμούσε να πάρει ο έφηβος, η πείρα δείχνει πως είναι καλύτερο να αποφύγει το τελεσίγραφο. Εφόσον ο έφηβος θα πάρει μόνος του μια απόφαση για τη συμπεριφορά του και εφόσον δεν δέχεται συχνά να τον υποχρεώνουν, οι πιθανότητες που έχει ο ενήλικος να επηρεάσει θετικά τον έφηβο σε ένα κρίσιμο θέμα είναι αυξημένες, αν παραδεχτεί πως, τελικά, ο έφηβος είναι εκείνος που θα διαλέξει.
Το να συμφωνείτε στο ότι διαφωνείτε είναι μια "τεχνική" που βοηθά πολύ τους γονείς, γιατί αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες να δώσουν προσοχή στη δική σας άποψη. Ο έφηβος είναι ελεύθερος να ακολουθήσει τη θέση του πατέρα ή της μητέρας, όταν δεν είναι υποχρεωμένος να την ακολουθήσει.
