Θεωρούμε τους εαυτούς μας σύγχρονους και μορφωμένους. Η επιστήμη έκανε τεράστιο άλμα μπροστά. Πριν από καμιά 15αριά χρόνια δεν ξέραμε για τα κινητά τηλέφωνα και υπολογιστές, για τη νανοτεχνολογία και εμβιομηχανική ... Αλλά στην ανατροφή των παιδιών εφαρμόζουμε ακόμα τις "προϊστορικές" μεθόδους παρόλο που κουβαλάμε σύγχρονες απόψεις περί της ζωής. Και βέβαια, από που μπορείς να αντλήσεις γνώσεις περί ανατροφής εάν κανένας δε σου τις μαθαίνει; Παρόλο που η "επιστήμη" αυτή είναι μια από τις πιο σημαντικές!

Όλοι οι γονείς θέλουν να βλέπουν τα παιδιά τους υγιή, πετυχημένα και ευτυχισμένα. Ενώ βαθιά μέσα τους έχουν κρυμμένη την προτεραιότητα – την πλήρη υπακοή των παιδιών. Το περίεργο είναι ότι με τις καλύτερες προθέσεις καταστρέφουμε και "σπάμε" τα πιο αγαπημένα μας ανθρωπάκια, τα ίδια μας τα παιδιά.

Νιώθω την οργή γονιών προς το μέρος μου... εκείνων των γονιών που ακράδαντα πιστεύουν ότι καλύτεροι από αυτούς δεν υπάρχουν. Πως μεγαλώνουμε τα παιδιά μας; Ατελείωτα μαθήματα ηθικής, φωνές, μερικοί δε διστάζουν να σηκώσουν χέρι. Κατηγορίες, κριτικές, χειραγώγηση, εκβιασμός, εκφοβισμός...

Ας φανταστούμε μια συνηθισμένη κατάσταση. Γιος-τεμπέλης. Και τι του λέει ο πατέρας; "Εγώ στα χρόνια σου... ενώ εσύ... Ανεπρόκοπε! Θα είσαι ένα τίποτα στο μέλλον, είσαι κακός μαθητής, δεν ασχολείσαι με αθλητισμό...". Η κριτική είναι ατελείωτη. Και, προφανώς, οι γονείς έχουν δίκαιο. Θέλουν ο γιος / η κόρη να είναι καλός μαθητής, με αθλητικό πνεύμα, και το πιο βασικό, και πάλι, να ακούει τους γονείς.

Άραγε, αρέσει στον ίδιο τον πατέρα όταν η σύζυγος τού λέει ότι είναι ανάποδος, ότι φέρνει λίγα χρήματα και δεν κάνει τίποτα στο σπίτι; Ο σύζυγος-πατέρας κατευθείαν θα ορμήξει να αναζητήσει καινούρια, πιο κερδοφόρα δουλειά, να πλένει πιάτα, να συμμαζεύει το σπίτι ή θα θυμώσει; Δηλαδή με τους μεγάλους δε μιλάμε έτσι επειδή δεν λειτουργεί, αλλά προκαλεί προβλήματα. Ενώ στο παιδί μπορούμε, αφού την επόμενη θα ξυπνήσει ένας εντελώς διαφορετικός γιος/κόρη. Θα ακούσει τη γκρίνια του γονιού, θα φάει μια σφαλιάρα και κατευθείαν θα γίνει αριστούχος/α. Τι να κάνει το καημένο το παιδί; Να φύγει από το σπίτι δεν μπορεί, αν και βαθιά μέσα του αυτό θέλει, γι 'αυτό και αναγκάζεται να καταπιέζει τον εαυτό του και να σπάει μέσα του.

Το σχολικό πρόγραμμα είναι ίδιο για όλους. Το μεγαλύτερο μέρος των γνώσεων ξεχνιούνται αμέσως και ίσως να μην χρειαστούν ποτέ. Αλλά για κάποιο λόγο η μάθηση επιβάλλεται. Πώς μπορείς όμως να καταλάβεις τι θέλει το παιδί, ποια είναι τα ταλέντα του, τι του αρέσει; Δεν υπάρχουν άχρηστα παιδιά. Υπάρχουν άχρηστοι γονείς οι οποίοι κυνηγώντας τους καλούς βαθμούς ξεχνάνε κάποια πιο σημαντικά πράγματα. Δεν του αρέσουν τα μαθηματικά, η φυσική και η χημεία. Του αρέσει όμως να διαβάζει εξωσχολικά και ζωγραφίζει πολύ ωραία. Αλλά μπορείς να αναπτυχθείς σ' αυτές τις αγαπημένες ασχολίες όταν ξέρεις ότι για έναν κακό βαθμό στα μαθηματικά θα τιμωρηθείς στο σπίτι; Έχουμε τόσο πολύ καταπιέσει τα παιδιά που οι ίδιοι τώρα πια θα δυσκολευτούν να θυμηθούν τι τους αρέσει να κάνουν.

Μεγάλο φόρτο στο σχολείο, πολλές εργασίες για το σπίτι. Οι γονείς μαλώνουν, φωνάζουν. Και απογοητεύτηκε το παιδί, άφησε τις προσπάθειες έτσι κι αλλιώς δεν μπορεί να τα μάθει όλα. Και πίστεψε ότι είναι χαζός. Γονείς – και μ' εσάς έτσι δεν είναι; Αν σας φωνάζει ο διευθυντής στη δουλειά, όλη σας η μέρα καταστρέφεται. Θα αναζητήσετε άλλη εργασία; Στεναχωριέστε και δεν θέλετε να σας μιλούν και να σας συμπεριφέρονται με άσχημο τρόπο γιατί είστε άνθρωπος περήφανος και με δικαιώματα. Γιατί τα παιδιά δεν είναι άνθρωποι; 'Η σκέφτεστε, σιγά το πράγμα, τον μάλωσα, του φώναξα, καλό θα του κάνει. Ποιο καλό; Στο σχολείο οι καθηγητές μαλώνουν, με φίλους υπάρχουν προβλήματα. Έρχονται σπίτι κι εδώ εμείς, οι γονείς, περιμένουμε να του δώσουμε τη δική μας δόση κατσάδας.

Είχαμε, θυμάμαι, ένα παιδί στην τάξη, τον Κώστα. Μια φορά έκανε την αταξία του κι από τότε τον "βάφτισαν" χούλιγκαν. Εάν οι άλλοι μαθητές τη γλίτωναν, αυτόν πάντοτε τον τιμωρούσαν. Κι εμάς, τους συμμαθητές του, μας έπεισαν ότι είναι κακό παιδί, δύσκολο. Οι δάσκαλοι / καθηγητές είναι έξυπνοι, ξέρουν πώς να σπάσουν την παιδική ψυχή. Τελικά πίστεψε ο Κώστας ότι είναι κακός και ... έγινε κακός. Αλήτεψε. Δικάστηκε. Τελικά είχαν δίκαιο οι καθηγητές, λέγαμε. Αλλά κανείς δεν είχε προσέξει ότι ζωγράφιζε υπέροχα – εμάς, τους καθηγητές, τη φύση. Βαριόταν στα μαθήματα. Οι περισσότεροι καθηγητές, το παραδέχομαι, παρέδιδαν βαρετά. Συνάντησα τον Κώστα τυχαία, μετά από πολλά χρόνια. Έγινε web-designer, γνωστός στον κύκλο του. Διαβασμένος, ευγενικός και έξυπνος. Έχει οικογένεια. Προσέχει και λατρεύει το γιο του. Καταλαβαίνει ότι είχε αίσιο τέλος η δική του παιδική περιπέτεια γιατί βρήκε τον εαυτό του. Ενώ όλα θα μπορούσαν να πάνε εντελώς διαφορετικά.

Άλλο ένα "εκπληκτικό" πράγμα. Γιατί μερικοί γονείς πιστεύουν ότι είναι φυσιολογικό να χτυπήσουν το παιδί τους; Θα έρθει ο μπαμπάς στη δουλειά και θα φάει μια σφαλιάρα από το αφεντικό επειδή χθες δεν έκανε καλά τη δουλειά του. Η μητέρα με τις καλύτερες προθέσεις κριτικάρει την κόρη της – έχεις χάλια χτένισμα, έχεις απρεπή συμπεριφορά και γενικώς είσαι τεμπέλα. Η ίδια μητέρα όμως γνωρίζει ότι δεν μπορεί να πει τα ίδια στις φίλες της. Δέκα φορές θα σκεφτεί πώς και τί να πει για να μην τις πληγώσει. Το παιδί όμως δεν μπορεί να αντιδράσει, γι' αυτό και τα ανέχεται όλα. Οι γονείς νομίζουν ότι το παιδί μετά "ευχαριστώ" θα τους πει. Για ποιο πράγμα; Για την περιφρόνηση και τη συνεχής κριτική;

Είχα μια καθηγήτρια στην ιστορία. Πραγματική καθηγήτρια για την οποία ήταν πιο σημαντικές οι φιλοδοξίες των παιδιών. Παρέδιδε το μάθημά της με ωραίο, ενδιαφέρον τρόπο. Είχε διαφορετική και μοναδική προσέγγιση στο κάθε παιδί. Εμένα μου 'δωσε να καταλάβω ότι είμαι έξυπνη (αν και δεν ήμουν αριστούχα) και είναι περήφανη που έχει μια μαθήτρια σαν κι εμένα. Μετά από αυτό, γινόταν να μην διαβάσω το μάθημά της; Όχι βέβαια, γιατί δεν ήθελα να απογοητεύσω την καθηγήτρια που πίστευε σ' εμένα. Αυτή η γυναίκα ήξερε τι βαθμό να βάλει στο κάθε παιδί ώστε κανένας μαθητής της να μην απογοητευτεί και χάσει την πίστη στον εαυτό του. Ακόμα και οι "κακοί" μαθητές δεν ήθελαν να την στεναχωρήσουν. Και ποτέ μα ποτέ δεν ύψωνε τον τόνο της φωνής της πάνω μας. Απλώς στεναχωριόταν και κατηγορούσε τον εαυτό της που δεν μπόρεσε να κινήσει το ενδιαφέρον των μαθητών της. Ενώ ο καθηγητής φυσικής από την αρχή αποφάσισε ότι είμαστε μια μέτρια τάξη. Συνέχεια φώναζε, γκρίνιαζε, παραπονιόταν στους γονείς μας. "Πάλευε" για την επιτυχία ΤΟΥ! Κι όσο πιο πολύ χτυπιόταν, τόσο χειρότεροι γινόμασταν στο μάθημά του.

Να φωνάξεις, είναι απλό και γρήγορο, αλλά να μιλήσεις, να εξηγήσεις, να βρεις τη σωστή προσέγγιση είναι πιο δύσκολο. Η μητέρα μιλά στο τηλέφωνο με τις φίλες της επί ώρες. Είναι "απασχολημένη". Τον πατέρα περιμένει ο καναπές και η τηλεόραση. Δίνεις μια σφαλιάρα, φωνάζεις και βολεύεσαι στον καναπέ. Τα παιδιά είναι αχάριστα, δε θέλουν να υπακούσουν.

Οι γονείς προσπαθούν να προφυλάξουν τα παιδιά από τα λάθη, να δείξουν το σωστό δρόμο. Όλα φαίνονται να είναι σωστά. Αλλά δε θέλουν τα παιδιά να αποφύγουν τα λάθη και να μαθαίνουν από την εμπειρία σας. Πρέπει να έχουν δικές τους εμπειρίες, δικά τους λάθη. Και στο κάτω κάτω τα παιδιά δεν είναι ολόιδιοι μ' εμάς. Πιθανόν να έχουν δικές τους απόψεις.

Τον πρώτο καιρό, τα μαθήματα της κόρης μου τα κάναμε μαζί, μετά της εξήγησα ότι είναι πια μεγάλη και έξυπνη, πρέπει να δοκιμάσει να τα κάνει μόνη της. Της μίλησα ήρεμα και είπα ότι αν χρειαστεί οποιαδήποτε βοήθεια θα είμαι πάντα δίπλα της. Την εμπιστεύομαι. Το μόνο που με ρώτησε η πριγκίπισσά μου: "Θα με μαλώσεις αν πάρω κακό βαθμό;". Είναι καλή μαθήτρια και γι' αυτό παραξενεύτηκα πολύ όταν άκουσα την ερώτηση. Τελικά αποδείχτηκε ότι η μητέρα της φίλης της ήρθε στο σχολείο και μάλωσε την κόρη της για τους κακούς βαθμούς μπροστά σ' όλη την τάξη. Μπορείτε να φανταστείτε τι πέρασε αυτό το κοριτσάκι; Τότε εξήγησα στην πριγκίπισσά μου ότι δε θα τη μαλώσω γιατί ξέρω ότι θα στεναχωρηθεί και η ίδια όπως κι εγώ. Αντιθέτως θα τη βοηθήσω, θα την υποστηρίξω. Προσπαθεί το μωρό μου! Κι όχι επειδή φοβάται!

Άλλη μια εξυπνάδα – χτυπάς στο αδύναμο σημείο! "Σε ταΐζουμε, σε χτενίζουμε, σε ντύνουμε... Τη ζωή μας δώσαμε για σένα, είσαι πολύ αχάριστος." Μήπως όμως όλα αυτά είναι καθήκοντα γονέων; Και τα παιδιά τα κάνουμε για τους εαυτούς μας. Λογικά θα έπρεπε να χαιρόμαστε που έχουμε παιδιά. Αλλά αποδεικνύεται ότι τα τέκνα μας είναι σαν εξαναγκασμός, και γεννήθηκαν μόνο και μόνο για να εκτελούν τις επιθυμίες του μπαμπά και της μαμάς. Αν κάνεις κάτι από αγάπη, δεν περιμένεις να στο ανταποδώσουν. Μαζί με το παιδί σου στεναχωριέσαι, μαζί με το παιδί σου χαίρεσαι.

Είναι προβληματική η σημερινή νεολαία... Ποιος τους έκανε έτσι; Ποιος έχει γεμίσει την τηλεόραση και τα περιοδικά με γυμνό; Ποιος τους μαθαίνει τη βια;
Οι γονείς τους μιλάνε άσχημα. Στο σχολείο τους τυραννάνε. Με φίλους έχουν προβλήματα.
Αλλά δεν πειράζει, παιδί είναι... θα το ξεπεράσει...