Μια ισορροπημένη καθημερινή ζωή, στην οποία εκτός από το διάβασμα θα υπάρχει χρόνος για σωστή διατροφή, ψυχαγωγία και επαρκή ύπνο, συνιστά στους εφήβους που ετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν τις πανελλαδικές εξετάσεις, η ψυχοπαιδαγωγός του Κέντρου Κοινωνικής Στήριξης του Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου, Ιωάννα Μαλάτου, με αφορμή ημερίδα με θέμα «Το Άγχος των εξετάσεων: εχθρός ή σύμμαχος».

Πώς, όμως, μπορεί να διαχειριστεί ο έφηβος το άγχος, πώς μπορεί να αντιμετωπίσει τις δυσάρεστες συνέπειές του και από εχθρό να το καταστήσει σύμμαχο;

Η κ.Μαλάτου εξηγεί ότι ο έφηβος διακατέχεται από άγχος, λόγω της αναζήτησης ταυτότητας και της προσπάθειας να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα που σχετίζονται με την ταυτότητα.

«Σε αυτό προστίθεται και το άγχος των σχολικών απαιτήσεων, της επιλογής επαγγέλματος και των εξετάσεων. Εξάλλου, δεν μπορούμε να ξεκόψουμε από τη ζωή του εφήβου την οικογένειά του και τα άγχη της. Το άγχος των γονιών περιπλέκει περισσότερο τις συνθήκες, με συνέπεια να γίνεται παράγοντας μεγαλύτερης πίεσης. Γονείς και παιδιά γίνονται συγκοινωνούντα δοχεία», εξηγεί η κ.Μαλάτου.

Όταν το άγχος των γονιών γίνεται άγχος του παιδιού

Η επίδραση του άγχους των γονιών στην ψυχολογία των παιδιών, τα οποία ετοιμάζονται για τις πανελλαδικές εξετάσεις, φαίνεται και από τις γραπτές εντυπώσεις μαθητριών, που παρουσιάστηκαν στη διάρκεια της ημερίδας.

«Από παντού δέχομαι πιέσεις. Πρώτα-πρώτα από τους γονείς μου. Όσο πλησιάζει ο καιρός τόσο αγωνιούν και τόσο με πιέζουν. Το θέμα είναι ότι στηρίζονται σε μένα και ελπίζουν. Από την πρώτη στιγμή ήλπιζαν σε μένα και συνεχώς μου έλεγαν και μου λένε "Δεν σε φοβόμαστε, θα τα καταφέρεις". Όσο το λένε αυτό τόσο με αγχώνουν. Και μετά έρχονται και οι υπόλοιποι συγγενείς, ακόμη και η γειτονιά. Όλοι πιστεύουν σε μένα. Από πού αντλούν αυτή τη σιγουριά, ήθελα να 'ξερα.
Ώρες-ώρες παρακαλάω να είχα κι εγώ λίγη σιγουριά για τον εαυτό μου. Με τόσα που έχω όμως να φέρω εις πέρας, σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα, η αυτοπεποίθησή μου χάνεται, απελπίζομαι και στενοχωριέμαι, αλλά δεν θέλω να τους απογοητεύσω. Συνέχεια υπάρχουν μεταπτώσεις στη διάθεσή μου. Ψυχολογικά νιώθω κουρασμένη, όμως έμεινε λίγος καιρός ακόμη», λέει η Ειρήνη.

«Καθηγητές και γονείς πάνω από το κεφάλι σου, λένε ότι σε καταλαβαίνουν, ωστόσο αυτό δεν φαίνεται. Αισθάνομαι τυχερή που δεν έχω κοιμηθεί ακόμα πάνω στο βιβλίο. Και όσο προχωράει ο καιρός, οι απαιτήσεις αυξάνουν. Δυστυχώς, αυξάνει και το άγχος και κανείς δεν είναι διατεθειμένος να κάνει κάτι για να με διευκολύνει.
Ακόμα και μέσα στην ίδια μου την οικογένεια. Πολλές φορές φτάνω σε σημείο να κλαίω από τα νεύρα μου, γιατί όλοι προσπαθούν να με πείσουν ότι χωρίς τις εξετάσεις, το μέλλον μου είναι χαμένο. Και είναι άδικο, γιατί δεν γίνεται σε αυτή τη φάση της ζωής μας, που θέλουμε να χαρούμε την ηλικία μας, να βρισκόμαστε κλεισμένοι μέσα στο δωμάτιό μας!», γράφει η Ιωάννα.

«Οι γονείς, στην προσπάθειά τους να μας εξηγήσουν ότι χρειάζεται να εξασφαλίσουμε το μέλλον μας, μάς τρομοκρατούν. Έχοντας αγωνία για το μέλλον των παιδιών τους, ασκούν ακόμα μεγαλύτερη πίεση, τροφοδοτώντας έτσι ακόμα περισσότερο το άγχος των παιδιών που προσπαθούν ήδη να βρουν το δρόμο τους μέσα από μια επαναστατική εφηβεία. Έχουμε, λοιπόν, να αντιμετωπίσουμε και τα καταπιεσμένα όνειρα των γονιών μας, σκλαβώνοντας έτσι όμως τα δικά μας όνειρα», αναφέρει από την πλευρά της η Μαριλένα.

Υπάρχουν όμως και παιδιά που φαίνεται ότι δεν άγχονται. Αυτό φαίνεται από τις απόψεις της Ελένης, η οποία και έγραψε: «Δεν άγχομαι για τις πανελλήνιες. Ποτέ μου δεν αγχώθηκα για εξετάσεις, γιατί ξέρω ότι όταν πλησιάζουν εκείνες οι μέρες, θα διαβάσω πολύ καλά. Ξέρω τον εαυτό μου. Όμως τι θα γίνει αν μετά τις εξετάσεις κατηγορώ τον εαυτό μου ότι δεν διάβασα όσο έπρεπε;».

«Έρχονται κάποιες στιγμές που θες να τα παρατήσεις όλα. Σκέφτεσαι αν αξίζει όλο αυτό τελικά. Αναλογίζεσαι ποιος είσαι; Τι κάνεις; Πού πας; Και τι περιμένεις από τη ζωή σου; Στο τέλος καταλαβαίνεις ότι η ζωή είναι ένα παιχνίδι και νικητής είναι αυτός που ξέρει να παίζει, έστω και αν χάσει. Δεν φοβάμαι, λοιπόν! Οι πανελλήνιες είναι ένα σκαλοπάτι ανάμεσα στα εκατομμύρια που θα ανεβούμε. Η αποτυχία δεν με φοβίζει! Είναι μέρος του παιχνιδιού. Αν χάσεις, απλά συνεχίζεις να ανεβαίνεις. Μοναδική ελπίδα είναι η εσωτερική δύναμη του καθένα. Ο Θεός θα είναι πάντα μαζί μου και όποιος του έχει εμπιστοσύνη δεν χάνεται. Μη με ρωτάτε λοιπόν να σας πω τι περιμένω φέτος και πώς αισθάνομαι. Ένα είναι αυτό που νιώθω: σιγουριά και εμπιστοσύνη σε εμένα», λέει από την πλευρά της η Ευαγγελία.

Οι πτυχές του άγχους

Το άγχος έχει πολλές πτυχές, με συμπτώματα σωματικά, ψυχολογικά, γνωστικά και συμπεριφορικά. «Δεδομένα από το σωματικό, το ψυχολογικό, το γνωστικό και το συμπεριφορικό τομέα μπερδεύονται και δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο. Θα πρέπει ο έφηβος να αντιμετωπίσει αυτά που είναι πιο ενοχλητικά και τα οποία τον μπλοκάρουν, καθώς και να αναζητήσει τρόπους αντιμετώπισης.
Για παράδειγμα, οι αρνητικές σκέψεις είναι συμπτώματα από το γνωστικό τομέα, που πυροδοτούν άλλα συμπτώματα στο σωματικό τομέα, όπως πονοκέφαλο και δυσκολία συγκέντρωσης, πράγμα που έχει ως συνέπεια την ευερεθιστότητα και τελικά την εγκατάλειψη της προσπάθειας. Σ' αυτή την περίπτωση, ο έφηβος πρέπει να "δουλέψει" αυτό το κομμάτι», αναφέρει η κ.Μαλάτου.

Σύμφωνα με την ίδια, το άγχος των εξετάσεων μπορεί να γίνει μηχανισμός κινητοποίησης των δυνάμεων των παιδιών για να επιτύχουν τους στόχους τους. Αρκεί να αξιοποιήσει ο μαθητής την εγρήγορση του άγχους, για να είναι αποτελεσματικός στο διάβασμα, να εντοπίσει τα συμπτώματα του άγχους που τον δυσκολεύουν πάρα πολύ και να μη διστάσει να τα μοιραστεί με σημαντικούς ενήλικες που έχει δίπλα του.

«Ας επιχειρήσει ο μαθητής να κάνει το διάβασμα ενεργητικό, προσπαθώντας να βρει ενδιαφέρον σε αυτό που μελετά, ας οργανώσει ρεαλιστικά το πρόγραμμα των επαναλήψεων, ας βάλει στο καθημερινό πρόγραμμα ισορροπημένη διατροφή, ψυχαγωγία, επαρκή ύπνο. Να έχει, δηλαδή, μια ισορροπημένη καθημερινότητα και όχι μόνο διάβασμα και εξετάσεις», συνιστά η κ.Μαλάτου.

Για την προηγούμενη των εξετάσεων, η ίδια προτρέπει τους μαθητές να σκεφτούν θετικά, να δώσουν στην επόμενη ημέρα το πραγματικό της νόημα, γιατί μία αποτυχία δεν σημαίνει «το τέλος της ζωής τους», να φανταστούν τον εαυτό τους να παίρνει τα θέματα και να απαντά στις ερωτήσεις με ηρεμία.

Για την ημέρα των εξετάσεων λέει «όχι» στις συζητήσεις με άλλα αγχομένα άτομα και συνιστά στους μαθητές να διαβάσουν προσεκτικά τις ερωτήσεις και να οργανώσουν το χρόνο τους, χωρίς να αφήσουν να τους καταβάλει μια δύσκολη διατύπωση.

Όσον αφορά στην επομένη των εξετάσεων, συνιστά στους μαθητές να μην απογοητευτούν προκαταβολικά, να επιβραβεύσουν τον εαυτό τους για την προσπάθειά τους και να μην ξεχνούν ότι μπροστά τους έχουν ένα μέλλον γεμάτο ενδιαφέροντα και είναι στο χέρι τους να συνεχίσουν να κάνουν όνειρα για τη ζωή.