Συνήθως οι μαθητές αγχώνονται γενικά με τις εξετάσεις, χωρίς να σκεφτούν μερικά αντικειμενικά δεδομένα:
α) θα πρέπει κανείς να σκεφτεί πώς τα έχει πάει μέχρι στιγμής στα τεστ και στη βαθμολογία του.
β) πρέπει να υπολογίσει τι βαθμό πρέπει να πάρει για να πετύχει το στόχο του.
γ) πρέπει να υποθέσει ότι θα εξακολουθήσει να τα πηγαίνει τόσο καλά όσο και μέχρι τώρα.
δ) θα πρέπει να σκεφτεί πώς θα είναι τα πράγματα μετά τις εξετάσεις, αν συνεχίσει με τις ίδιες επιδόσεις.

Διαβάζοντας με άγχος

Πολλές φορές, όταν υπολογίσει κανείς τους βαθμούς του και τις επιδόσεις του όλη τη σχολική χρονιά στα διάφορα τεστ, συνειδητοποιεί ότι δεν τα πάει και τόσο άσχημα όσο νόμιζε, ή ότι το μέλλον δεν είναι τόσο σκοτεινό. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται το άγχος.

Κάτι που συχνά ξεχνάνε οι μαθητές είναι ότι οι εξετάσεις μετράνε το κατά πόσο μελήτησε και αφομοίωσε κάποιος την εξεταστέα ύλη, αλλά, σε καμία περίπτωση δε μετράνε την αξία του ατόμου. Οι εξετάσεις μπορεί να είναι καθοριστικές για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο, αλλά δεν αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για μια ευτυχισμένη και δημιουργική ζωή.

Ο φόβος μήπως κανείς δεν τα πάει καλά στις εξετάσεις σχετίζεται με το περιεχόμενο τους, δηλαδή το αν θα γράψει κανείς επαρκώς τα θέματα. Είναι λοιπόν σημαντικό για τους μαθητές να ξέρουν τι είναι αυτό που ξέρουν. Με άλλα λόγια, λίγο πριν τις εξετάσεις θα πρέπει να προσέξουν ποια σημεία των μαθημάτων γνωρίζουν πολύ καλά, που έχουν αδυναμίες, και να φροντίσουν να καλύψουν τις αδυναμίες τους.

Ένα λάθος που συχνά κάνουν οι μαθητές είναι να ξαναδιαβάζουν αυτά που ήδη ξέρουν καλά, γιατί στιγμιαία η αίσθηση επιτυχίας τους φέρνει ανακούφιση. Μακροπρόθεσμα όμως, δεν πρόκειται για καλή στρατηγική, αφού τελικά ο μαθητής αγχώνεται με αυτό που δεν ξέρει (και τελικά δε μελετάει περισσότερο).

Φυσιολογικό άγχος

Ένας ορισμένος βαθμός άγχους είναι φυσιολογικός, διότι βοηθάει το άτομο να συγκεντρωθεί πολύ καλά και να είναι σε εγρήγορση. Το πρόβλημα ξεκινάει όταν το άγχος ξεφύγει από αυτά τα 'επιτρεπτά' όρια και κατακλύσει τον/ην μαθήτη/ρια, μπλοκάροντας έτσι την απόδοσή του/ης.

Μειώνεται το άγχος;

Το άγχος των εξετάσεων μπορεί να μειωθεί με πολλούς τρόπους. Καταρχήν χρειάζεται να καταλάβουν οι μαθητές ότι πρέπει να διατηρήσουν μια ισορροπημένη ρουτίνα διαβάσματος, διατροφής και ξεκούρασης. Η φυσική άσκηση (είτε είναι γυμναστήριο, είτε μια βόλτα) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του άγχους.

Στρατηγικές μελέτης

Τις ημέρες πριν από τις εξετάσεις καλό θα είναι να 'σπάσει' κανείς την ύλη σε μικρότερα κομμάτια, ώστε να μπορεί να πει 'θα διαβάσω από τη σελίδα 45 ως τη σελίδα 68', να το κάνει και να έχει την αίσθηση της επιτυχίας (αντί να προσπαθεί να 'παλέψει' με όλη την ύλη μαζικά).

Για πολλούς μαθητές λειτουργεί το μικρό διάλειμμα λίγων λεπτών κάθε μία ώρα, ώστε να μπορούν να ξανασυγκεντρωθούν στο διάβασμα τους.

Το να καθορίζει ο/η μαθήτης/τρια μέχρι ποια ώρα θα διαβάσει ή πόση ύλη θα καλύψει τον/η βοηθάει να δει ότι αυτό που κάνει έχει αρχή, μέση και τέλος, έτσι ώστε να μην αισθάνεται ότι προσπαθεί συνέχεια και επ' αόριστον. Το κινητό θα πρέπει να παραμένει κλειστό, ώστε να μην υπάρχει διάσπαση της προσοχής με μηνύματα ή τηλεφωνήματα σε ακατάλληλη στιγμή.

Βελτιώνοντας τη συγκέντρωση

- Πολλοί μαθητές βρίσκουν βολικό και χρήσιμο να έχουν δίπλα τους ένα φύλλο χαρτί στο οποίο να σημειώνουν άσχετες με το διάβασμα σκέψεις ή πράγματα που έχουν να κάνουν και έτσι να μπορούν να επιστρέψουν απερίσπαστοι στο διάβασμα, χωρίς να βασανίζονται μήπως ξεχάσουν αυτό το 'κάτι'.
- Η μέθοδος του 'παρκαρίσματος' έχει να κάνει με το 'παρκάρισμα' μιας ενοχλητικής ιδέας, μέχρι να έχει κανείς τον χρόνο ν' ασχοληθεί μαζί της (μετά το διάβασμα).
- Βοηθάει ιδιαίτερα όταν κανείς θέτει έναν στόχο στο διάβασμά του: να λύσω 8 στις 10 ασκήσεις, να μάθω όλη τη θεωρία, κλπ.
- Όχι στην τηλεόραση, ναι στη μουσική, όταν είναι χαμηλή και δε διασπά την προσοχή. Όταν υπάρχει κάποιο εξωτερικό ερέθισμα που αποσπά την προσοχή, ο/η μαθήτης/τρια θα πρέπει να προσπαθεί να το εξαλείψει.
- Το συγυρισμένο γραφείο και η συγκέντρωση βιβλίων, σημειώσεων, τετραδίων και όλων των απαραίτητων βοηθάει στο να μειώνονται οι διασπάσεις και τα άσκοπα πήγαιν' έλα.

Τι λέμε στον εαυτό μας

Αυτά που λέμε στον εαυτό μας στους εσωτερικούς μας μονόλογους είναι πολύ σημαντικά για το πώς αισθανόμαστε και το πώς φερόμαστε. Όταν κανείς αποφεύγει τις καταστροφικές σκέψεις την ώρα του διαβάσματος 'να δεις που δεν θα τα πάω καλά και δεν θα γράψω τίποτα και δεν θα περάσω και θα πουλάω κουλούρια έξω από το πανεπιστήμιο...' απελευθερώνει μέρος του εγκεφάλου του για να συγκεντρωθεί πραγματικά στο διάβασμα. Όταν κανείς λέει στον εαυτό του 'θα κάνω ότι καλύτερο μπορώ', ήδη έχει ένα προβάδισμα και είναι πολύ πιο ρεαλιστικό, θετικό κι αισιόδοξο από τη σκέψη του στυλ 'πρέπει να είμαι τέλειος, γιατί αλλιώς...' που έχει μέσα της την απειλή του τι θα συμβεί αν τελικά δεν πετύχει.

Τεχνικές χαλάρωσης

Είτε πριν, είτε κατά τη διάρκεια των εξετάσεων, οι μαθητές που αισθάνονται το επίπεδο του στρες τους να ανεβαίνει επικίνδυνα μπορούν να δοκιμάσουν τις παρακάτω ιδέες (βοηθάει να έχουν κάνει εξάσκηση από πριν, ώστε να ξέρουν πως λειτουργούν):

- με κλειστά τα μάτια, το άτομο διώχνει όλες τις σκέψεις από το μυαλό του και παίρνει βαθιές αναπνοές.
- με κλειστά τα μάτια, o/η μαθητής/τρια λέει στον εαυτό του/ης ότι όταν τελειώσει το μέτρημα θα είναι χαλαρός/ή και έτοιμος/η να απαντήσει όλες τις ερωτήσεις, και στη συνέχεια μετράει αργά από το δέκα προς τα κάτω, ως το ένα και μετά ανοίγει τα μάτια του/ης.
- ο/η μαθητής/τρια κάνει θετικές σκέψεις και καθησυχάζει τον εαυτό του/ης ότι έχει προετοιμαστεί καλά και ότι όλα θα πάνε καλά.
- ο/η μαθητής/τρια βλέπει με τα μάτια της φαντασίας του/της να γράφει και να πηγαίνει καλά στις εξετάσεις.

Τι να κάνουν οι γονείς