Τα Προγράμματα Σπουδών των δημόσιων ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στη χώρα, δηλαδή των Πανεπιστημίων και των Πολυτεχνείων (ΑΕΙ), με τετραετή (8 εξάμηνα) έως και εξαετή (12 εξάμηνα) φοίτηση, ανάλογα με την Επιστημονική Περιοχή (Σχολή και Τμήμα) καθώς και των Ανώτατων Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΤΕΙ), με τριετή ή και τετραετή διάρκεια σπουδών (6 έως 8 εξάμηνα, με την Πρακτική Άσκηση). Η ολοκλήρωση των σπουδών αυτών οδηγεί στην απόκτηση Πτυχίου (Τίτλου Σπουδών), που προς το παρόν τουλάχιστον αναγνωρίζεται ακαδημαϊκά ως επαρκής, από όλα σχεδόν τα εκπαιδευτικά συστήματα διεθνώς, στην Ευρώπη και αλλού. Τα Προγράμματα αυτά και οι αντίστοιχοι τίτλοι σπουδών ομαδοποιούνται σε Επιστημονικές Περιοχές, με βάση το διεθνές σύστημα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης καθώς και σε επιμέρους «πεδία», όπως έχουν ορισθεί από το Υπουργείο Παιδείας και βρίσκονται στο λεγόμενο μηχανογραφικό δελτίο που οι απόφοιτοι συμπληρώνουν, δηλώνοντας τις προτιμήσεις τους για την εισαγωγή στα Τμήματα των ΑΕΙ και των ΑΤΕΙ.

Τα Προγράμματα Σπουδών που προσφέρουν ιδιωτικοί φορείς στην Ελλάδα, τα λεγόμενα Κολλέγια και τα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών, προγράμματα που σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις οδηγούν στην απόκτηση πιστοποιητικού (τίτλου σπουδών) ακαδημαϊκά ισοδύναμου με το, κατά το Ευρωπαϊκό πρότυπο, πτυχίο τριετούς φοίτησης (Bachelor). Αφού άλλωστε, τα προγράμματα αυτά προσφέρονται σε συνεργασία με Ευρωπαϊκά κυρίως αλλά και με Αμερικανικά ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Έτσι ώστε να διασφαλίζονται τα ελάχιστα τυπικά και, ως έναν βαθμό, και ουσιαστικά κριτήρια ποιότητας.

Εδώ χρειάζεται να αποσαφηνισθούν ορισμένες - ας πούμε – «σταθερές ποιότητας», ώστε οι νέοι και οι οικογένειές τους να ξεκρίνουν τις δυνατές προοπτικές, αφήνοντας πίσω τους τον άσκοπο πολιτικό και εμπορικό («επιχειρηματικό») ανταγωνισμό. Με βάση λοιπόν τα ισχύοντα και τις ρυθμίσεις που η Σύνοδος των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων και το Συμβούλιο (Υπουργών) Παιδείας της ΕΕ προσυπογράφουν, η τριετής (κατ’ ελάχιστον) φοίτηση και η απόκτηση τίτλου σπουδών (Bachelor) από - δημόσιο ή ιδιωτικό – αναγνωρισμένο σε κράτος μέλος της ΕΕ ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, θεωρείται ότι πληρεί τα ελάχιστα απαιτούμενα ακαδημαϊκής ποιότητας.

Η ακαδημαϊκή αυτή αναγνώριση συνιστά, στο όνομα άλλωστε της πανεπιστημιακής αυτονομίας, απόφαση κάθε ιδρύματος χωριστά. Του ιδρύματος, στο οποίο ο κάθε ενδιαφερόμενος, κάτοχος ενός πιστοποιητικού/τίτλου σπουδών απευθύνεται, είτε για περαιτέρω σπουδές ιδίου επιπέδου, συγγενούς ή μη αντικειμένου ή και για σπουδές ανώτερου επιπέδου (π.χ. μεταπτυχιακά).

Με δεδομένο ότι η επίσημη θέση των ελληνικών εκπαιδευτικών αρχών (Υπ. Παιδείας) είναι αυτή της «μη αναγνώρισης» των τίτλων που προσφέρονται με προγράμματα σπουδών από μη κρατικούς φορείς στην Ελλάδα, με την επίκληση συνταγματικού κωλύμματος, τα ελληνικά ΑΕΙ και ΑΤΕΙ συνοδοιπορούν – παρά την υποτιθέμενη αυτονομία τους - και δεν αναγνωρίζουν ακαδημαϊκά τους εν λόγω τίτλους. Εντέλει, όσοι νέοι επιλέγουν να παρακολουθήσουν μετά το Λύκειο προγράμματα σπουδών σε ιδιωτικό φορέα, πρέπει να γνωρίζουν ότι μπορούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους μόνον σε άλλον Ευρωπαϊκό ή και ελληνικό αλλά μη κρατικό οργανισμό παροχής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Από την άλλη και σε ό,τι αφορά τις δυνατότητες απασχόλησης που διασφαλίζει η απόκτηση ενός τίτλου σπουδών από μη κρατικό φορέα στην Ελλάδα, υπενθυμίζεται ότι, με βάση το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, οι ελληνικές αρχές έχουν υποχρεωθεί να προσαρμόσουν το θεσμικό πλαίσιο στη χώρα – κάτι στο οποίο προχωρούν βέβαια με τους γνωστούς βραδείς ρυθμούς. Έτσι ώστε, οι κάτοχοι αυτών των τίτλων να έχουν εντέλει τις ίδιες ευκαιρίες (δυνατότητες) απασχόλησης, δηλ. «επαγγελματικά δικαιώματα», με τους πτυχιούχους των δημόσιων ΑΕΙ και ΑΤΕΙ (χαρακτηριστική περίπτωση η απαχόληση στον δημόσιο τομέα).

Κατά συνέπεια, οι νέες και νέοι, που φέτος πρόκειται να ξεκινήσουν κύκλους σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε μη κρατικό φορέα στην Ελλάδα (ΚΕΣ), αναμένεται να αντιμετωπίσουν πολύ λιγότερα προβλήματα στον επαγγελματικό τους στίβο. Και γι’ αυτούς όμως, η πρόσβαση σε μεταπτυχιακές σπουδές σε ελληνικό ΑΕΙ ή ΑΤΕΙ εκτιμάται ότι δεν θα προσφέρεται ως δυνατότητα για την επόμενη τουλάχιστον τριετία.

Επίσης επιλογή συνιστούν τα Προγράμματα (αρχικής) Επαγγελματικής Κατάρτισης, που προσφέρονται από τα δημόσια και τα πιστοποιημένα ιδιωτικά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ), με έδρα σε όλους τους νομούς της ελληνικής επικράτειας. Τα ΙΕΚ έρχονται να βοηθήσουν τους νέους εκείνους που είτε δεν ενδιαφέρονται για την απόκτηση περαιτέρω επιστημονικών γνώσεων είτε δίνουν προτεραιότητα στην ταχύτερη είσοδό τους στον επαγγελματικό στίβο. Τα προγράμματα στις διάφορες ειδικότητες των ΙΕΚ επιδιώκουν να αναβαθμίσουν συγκεκριμένες (ανά ειδικότητα) τεχνικές και επαγγελματικές δεξιότητες των νέων αυτών και να τους προετοιμάσουν κατάλληλα, ώστε να βελτιώσουν τις άμεσες αλλά και τις απώτερες προοπτικές απασχόλησής τους.

Τέλος, στις μετά το Λύκειο ευκαιρίες εκπαίδευσης θα πρέπει να περιληφθούν και οι διάφορες μορφές μη τυπικής εκπαίδευσης, των λεγόμενων Προγραμμάτων «Ελευθέρων Σπουδών», που δεν αποσκοπούν ούτε στην απόκτηση επιστημονικών γνώσεων (όπως στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση) ούτε και στην επαγγελματική κατάρτιση και εξειδίκευση. Τα προγράμματα αυτά, τα οποία προσφέρονται από ιδιωτικούς φορείς, που συχνά φέρουν τον χαρακτηρισμό «Εργαστήριο Ελεύθερων Σπουδών», σκοπεύουν στην καλλιέργεια ιδιαίτερων ενδιαφερόντων και κλίσεων των νέων ανθρώπων, έτσι ώστε οι τελευταίοι να μπορέσουν να τις αξιοποιήσουν, ως επαγγελματικές ικανότητες (προσόντα) για την μελλοντική τους απασχόληση – βλέπε εκπαίδευση στην τέχνη της δραματουργίας, της φωτογραφίας, της σκηνοθεσίας, χαρακτικής κ.α.

Η ολοκλήρωση του κύκλου της σχολικής εκπαίδευσης σηματοδοτεί και την ολοκλήρωση ενός κύκλου μάθησης και ανάπτυξης της προσωπικότητας κάθε νέου και νέας. Τελειόφοιτοι και απόφοιτοι του Λυκείου βρίσκονται, για πρώτη ίσως φορά, μπροστά σε επιλογές για τη ζωή τους και ερωτήματα, που οι απαντήσεις τους, αντιλαμβάνονται ότι, θα επηρεάσουν σημαντικά το υπόλοιπο του βίου τους. Ερωτήματα που έχουν να κάνουν με επιλογές για περαιτέρω εκπαίδευση, για τη σταδιακή ή και την άμεση είσοδό τους στην αγορά εργασίας, αναζητήσεις που συνοδεύονται από αγωνία για τους νέους και τις οικογένειές τους.

Για την, κατά το δυνατόν, «ψύχραιμη» και ορθολογική επιλογή και τον προσανατολισμό, που ταιριάζει σε κάθε (ατομική) περίπτωση, καλόν είναι να σταθμίζονται τα παρακάτω, όπως προκύπτουν από τη μελέτη της διεθνούς και της ελληνικής πραγματικότητας και των αναμενόμενων εξελίξεων.