 Η Διπολική Διαταραχή, που ήταν γνωστή στο παρελθόν με τον όρο «μανιοκατάθλιψη», είναι μια συχνή, χρόνια και υποτροπιάζουσα ψυχική νόσος η οποία χαρακτηρίζεται κυρίως από διαταραχή στη συναισθηματική λειτουργία.
Βασική εκδήλωσή της είναι οι ακραίες διακυμάνσεις στη διάθεση που συμπαρασύρουν τη σκέψη, τη δραστηριότητα και τη γενικότερη συμπεριφορά του ατόμου.
Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η εναλλαγή φάσεων μανίας με φάσεις κατάθλιψης, μεταξύ των οποίων παρεμβάλλονται διαστήματα με φυσιολογική διάθεση («νορμοθυμία»).
Είναι γεγονός ότι όλοι οι άνθρωποι βιώνουν διακυμάνσεις στη διάθεσή τους, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Οι διακυμάνσεις αυτές είναι φυσιολογικές και κινούνται κυρίως ανάμεσα στο συναίσθημα της χαράς και το συναίσθημα της λύπης και μπορούν να εμφανιστούν με μια ποικιλία αποχρώσεων και παραλλαγών.
Στη Διπολική Διαταραχή όμως, οι μεταβολές της διάθεσης είναι πολύ διαφορετικές σε ένταση και διάρκεια και συνήθως γίνονται ακραίες, από τη μεγάλη χαρά και ευφορία που μπορεί να πάρει τη μορφή της μανίας, στη βαθιά και ανείπωτη θλίψη που μπορεί να πάρει τη μορφή της κατάθλιψης.
Ωστόσο, η Διπολική Διαταραχή σήμερα είναι δυνατό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και το άτομο να έχει μια φυσιολογική και δημιουργική ζωή.
Αίτια
Μέχρι στιγμής, δεν έχει απομονωθεί ένας συγκεκριμένος αιτιολογικός παράγοντας. Αντιθέτως, πολλοί παράγοντες, βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί, που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους θεωρείται ότι συμβάλλουν στην εμφάνιση της Διπολικής Διαταραχής. Είναι γεγονός πάντως, ότι η νόσος έχει βιολογικό υπόβαθρο με τεκμηριωμένη την κληρονομική συμμετοχή.
Συμπτώματα
Η Διπολική Διαταραχή μπορεί να ξεκινήσει είτε με ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, είτε με ένα επεισόδιο μανίας. Σε κάθε περίπτωση, τις περισσότερες φορές τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται σταδιακά.
Τα συμπτώματα της μανίας
Στον ένα πόλο της Διπολικής Διαταραχής βρίσκεται η μανία. Η ευφορία, που είναι το χαρακτηριστικό σύμπτωμα στη φάση της μανίας, ξεπερνά τα όρια του φυσιολογικού και γίνεται παθολογική. Η διάγνωση τίθεται όταν τουλάχιστον τρία από τα παρακάτω συμπτώματα εκδηλώνονται ταυτόχρονα, συνοδευόμενα από ευφορική ή ευερέθιστη διάθεση και είναι παρόντα κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε ημέρα και για διάστημα μεγαλύτερο της μιας εβδομάδας.
Στη φάση ενός μανιακού επεισοδίου μπορεί να εμφανιστούν:
Υπερβολικά ευφορική διάθεση, υπεραισιοδοξία
Έντονη δραστηριότητα
Εκνευρισμός, ανησυχία, ευερεθιστότητα
Γρήγορη και συχνά ανοργάνωτη σκέψη και ομιλία
Διάσπαση προσοχής και αδυναμία συγκέντρωσης
Μειωμένη ανάγκη για ύπνο
Υπερεκτίμηση δυνάμεων και ικανοτήτων, ιδέες μεγαλείου
Μείωση της κριτικής ικανότητας, που επηρεάζει την επαφή με την πραγματικότητα
Υπερκαταναλωτική συμπεριφορά, αλόγιστες οικονομικές δαπάνες
Σεξουαλική υπερδραστηριότητα
Κατάχρηση ουσιών
Αδυναμία αναγνώρισης του νοσηρού της κατάστασης
Τα συμπτώματα της κατάθλιψης
Στον αντίθετο πόλο της μανίας βρίσκεται η κατάθλιψη.
Για να τεθεί όμως η διάγνωση της κατάθλιψης, το άτομο πρέπει να εμφανίζει τουλάχιστον πέντε από τα παρακάτω συμπτώματα και οπωσδήποτε τα δύο πρώτα, τις περισσότερες ώρες της ημέρας, για τουλάχιστον δύο εβδομάδες και σχεδόν σε καθημερινή βάση. Συνήθως τα συμπτώματα αυτά είναι πιο έντονα το πρωί και υποχωρούν προς το τέλος της ημέρας.
Στη φάση ενός καταθλιπτικού επεισοδίου μπορεί να εμφανιστούν:
Καταθλιπτική διάθεση, με ή χωρίς άγχος
Απώλεια των ενδιαφερόντων ή μείωση της ικανοποίησης από δραστηριότητες που ήταν ευχάριστες στο παρελθόν
Απαισιοδοξία ή απελπισία και αίσθημα αβοηθητότητας
Ιδέες ενοχής, αυτομομφής & αναξιότητας
Μείωση της ενεργητικότητας και της ζωντάνιας, εύκολη κόπωση
Ψυχοκινητική ανησυχία ή ψυχοκινητική επιβράδυνση
Δυσκολία στη συγκέντρωση, τη μνήμη και τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων
Διαταραχές του ύπνου
Διαταραχές της όρεξης
Μείωση της σεξουαλικής διάθεσης
Ευχές θανάτου ή σκέψεις αυτοκαταστροφής και συχνά απόπειρες αυτοκτονίας
Θεραπεία
• Στην αντιμετώπιση της Διπολικής Διαταραχής ο δρόμος προς την πλήρη και οριστική θεραπεία δεν είναι εύκολος. Υπάρχουν όμως αρκετοί τρόποι που μπορούν να βοηθήσουν τον ασθενή όχι μόνο να βελτιώσει την κατάστασή του, αλλά και να διατηρηθεί σε αυτή την καλή κατάσταση.
Φαρμακευτική αγωγή
• Τα φάρμακα αποτελούν το θεμελιώδη λίθο στη θεραπεία της Διπολικής Διαταραχής. Μελέτες των τελευταίων 20 ετών έχουν δείξει ότι τα άτομα που λαμβάνουν τα κατάλληλα φάρμακα παραμένουν καλά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, συγκρινόμενα με εκείνα που δεν παίρνουν φάρμακα.
Στόχος της φαρμακευτικής αγωγής είναι όχι μόνο η αντιμετώπιση των οξέων συμπτωμάτων αλλά η πρόληψη των υποτροπών και η διατήρηση της καλής κατάστασης.
Η φαρμακευτική αγωγή για τη Διπολική Διαταραχή βρίσκεται ακόμη σε φάση πλήρους εξέλιξης –νέα φάρμακα, νέοι συνδυασμοί προστίθενται στη θεραπευτική φαρέτρα.
Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις
• Εκτός από τα φάρμακα, ψυχοθεραπείες και ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις συμπληρωματικά, μπορούν να συμβάλουν στην ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της Διπολικής Διαταραχής.
Ανάμεσα σε αυτές η Ψυχοεκπαίδευση αποτελεί μια σύγχρονη θεραπευτική παρέμβαση, η οποία ειδικά για τη Διπολική Διαταραχή παρέχει:
– ενημέρωση για τη νόσο
– εκπαίδευση σε δεξιότητες που διευκολύνουν στην αναγνώριση των πρόδρομων συμπτωμάτων, στην αντιμετώπιση των ειδικών συμπτωμάτων της κάθε φάσης, στη συστηματική λήψη της φαρμακευτικής αγωγής, στην αντιμετώπιση του στρες και των προβλημάτων που απορρέουν από τη νόσο και επηρεάζουν την οικογενειακή και επαγγελματική ζωή του ατόμου
– υποστήριξη για την αντιμετώπιση της χρονιότητας και του κοινωνικού στιγματισμού.
Η ψυχοεκπαίδευση είναι ιδιαίτερα χρήσιμη τόσο για το ίδιο το άτομο με Διπολική Διαταραχή, όσο και για την οικογένειά του.
Η Διπολική Διαταραχή σήμερα μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με τα νέα φάρμακα, τη λήψη της κατάλληλης σε κάθε φάση φαρμακευτικής αγωγής, την ψυχοεκπαίδευση και την ψυχολογική υποστήριξη.
|
