 Το Ελληνικό Σαρακοστιανό Τραπέζι
Όλα τα φαγητά της Καθαράς Δευτέρας κι όλες οι νηστίσιμες συνταγές της Σαρακοστής με την παραδοσιακή λαγάνα και τα πιάτα με θαλασσινά κάνουν το τραπέζι μας λαχταριστό.
Αρκετά χρόνια πριν, έτυχε να βρίσκομαι το βράδυ της παραμονής της "Καθαράς Δευτέρας", την πρώτη δηλαδή ημέρα της Σαρακοστής, σ΄ένα φούρνο της Αθήνας όπου έψηναν την παραδοσιακή λαγάνα. Αν και ο φούρναρης προχωρούσε επαγγελματικά και μεθοδικά στην προετοιμασία πάνω από χιλίων κομματιών, φρόντιζε παράλληλα να τηρεί την παράδοση της νηστείας. Ο βοηθός του έκοβε τη ζύμη σε τέταρτα του κιλού και έπειτα ο φούρναρης έπαιρνε κάθε κομμάτι, το έριχνε στον αλευρωμένο πάγκο του και άρχιζε να το ανοίγει σε σχήμα έλλειψης. Περίπου κάθε μισή ώρα πήγαινε προς τον πάγκο, στο πίσω μέρος του φούρνου όπου είχε αφήσει το βραδινό του: ένα ταπεράκι με ταραμοσαλάτα μαζί με το μίσχο από φρέσκο κρεμμυδάκι, μικρές πράσινες πιπεριές τουρσί, ένα πιατάκι με διάφορα λαχανικά και ελιές, καλαμαράκια γεμιστά με ρύζι και χταπόδι στην άλμη˙ δίπλα σ΄ όλα αυτά, ένα κομματάκι χαλβάς περίμενε υπομονετικά το φούρναρη να το ραντίσει με λίγες σταγόνες λεμόνι και να το συνοδεύσει με λίγη ρετσίνα.
Μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες, η πλειονότητα των Ελλήνων τηρούσε με θρησκευτική ευλάβεια τις επιταγές της εκκλησίας και του ημερολογίου νηστεύοντας πριν από κάθε σημαντική θρησκευτική γιορτή, με αποτέλεσμα να απέχουν ουσιαστικά από το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα για μισό σχεδόν χρόνο. Έτσι, αναπτύχθηκε ένα ολόκληρο σύνολο μαγειρικών επιλογών που αντανακλά την επινοητικότητα της νοικοκυράς, η οποία βασιζόταν στα όσα απλόχερα είχε να προσφέρει κάθε εποχή ώστε να ετοιμάσει ένα γεύμα θρεπτικό και χορταστικό.
Το ψάρι απαγορεύεται βάσει της παράδοσης, όχι όμως και τα μαλάκια και τα οστρακόδερμα. Την προτίμηση κερδίζουν το χταπόδι, τα μύδια και τα καλαμαράκια για καθένα από τα οποία υπάρχει πληθώρα από τρόπους παρασκευής. Ανάμεσά τους, γευστικότατο αρωματικό χταπόδι γιαχνί, καρυκευμένο με κανέλα, πορτοκαλόφλουδα, μπαχάρι και τομάτα˙ καλαμαράκια ή σουπιές με σπανάκι, χταπόδι με κοφτό μακαρονάκι, μύδια πιλάφι και πολλά άλλα.
Ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που έχουμε κληρονομήσει από τις διατροφικές συνήθειες της Σαρακοστής είναι η μεγάλη ποικιλία λαδερών, τα φαγητά της κατσαρόλας με λαχανικά ή όσπρια και βάση το ελαιόλαδο. Τα ρεβίθια με κρεμμύδι, σκόρδο και ελαιόλαδο, οι φακές, η φασολάδα σε όλες της τις εκδοχές, γίγαντες με μυρωδικά, τομάτες και, αρκετές φορές, χορταρικά. Ένα ακόμη κλασικό πιάτο, που ανήκει επίσης στην κατηγορία των λαδερών, είναι το σπανακόρυζο, σπανάκι δηλαδή με ρύζι στην κατσαρόλα που ραντίζουμε αδιάκοπα με λάδι και λεμόνι.
Τα γλυκά της Σαρακοστής
Ο χαλβάς είναι με διαφορά το πιο γνωστό σαρακοστιανό γλυκό και στην Ελλάδα το συναντάμε σε διάφορες παραλλαγές. Γίνεται με ταχίνι και μερικές φορές έχει καρύδια, σταφίδες ή μπορεί να είναι και ανάμικτος με σοκολάτα. Ένας χαλβάς του εμπορίου είναι και ο θεσσαλικός. Είναι ο λεγόμενος χαλβάς Φαρσάλων που γίνεται από καλαμποκάλευρο ή ρυζάλευρο, έχει μια κολλώδη υφή ζελατίνας κι ένα θαμπό κεχριμπαρένιο χρώμα. Το χαλβά το φτιάχνουν και στα σπίτια χρησιμοποιώντας σιμιγδάλι, ελαιόλαδο, νερό και σιρόπι που μας δίνουν ένα είδος σπυρωτής πουτίγκας. Καμιά φορά προστίθενται στο μείγμα καρύδια και σταφίδες και λίγη κανέλα πασπαλισμένη από πάνω. Αυτού του είδους ο χαλβάς λέγεται "χαλβάς της Ρίνας" (χαλβάς σιμιγδαλένιος).
Η νηστεία της Σαρακοστής ωφελεί την υγεία μας
«Αν νηστέψω μόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα μετράει;», «Γιατί να στερηθώ;», «Αφού δεν πιστεύω, γιατί να νηστέψω;», «Θα αδυνατίσω;»... Πόσα έχω ακούσει, για πόσα ενδεχομένως κάποια στιγμή να έχω αναρωτηθεί και εγώ ο ίδιος. Μέχρι που έβαλα όλο αυτό το συνονθύλευμα αποφθεγμάτων σε διαπραγμάτευση και νικητής βγήκε η μία και μόνη αλήθεια. Η νηστεία ωφελεί. Όταν γίνεται με μέτρο και ισορροπία. Τι να το κάνεις αν κόψεις τις 10 μερίδες κρέας και τα 30 λίτρα γάλα, και για σαράντα ημέρες (ή, έστω, μόνο για τη Μεγάλη Εβδομάδα) καταναλώνεις χαλβάδες και ταραμοσαλάτες ανελέητα;
Ας το δούμε απλά. Νηστεία -πέρα από τις θρησκευτικές και ηθικές αξίες- είναι η αποχή για ένα χρονικό διάστημα από τρόφιμα ζωικής προέλευσης (π.χ. γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά και κρέας), και η αντικατάστασή τους με τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως είναι τα φρούτα και λαχανικά, τα δημητριακά, τα όσπρια και τα θαλασσινά. Αρα τι κερδίζω και τι χάνω; Δεν χάνω τίποτα, κερδίζω πολλά. Εύκολα. Χωρίς σύνδρομα στέρησης και ανάγκη για «αρπαχτά» σουβλάκια στα κρυφά. Λίγο πειθαρχία χρειάζεται. Νηστέψτε άφοβα και απολαύστε:
Απώλεια βάρους
Γιατί οι τροφές ζωικής προέλευσης (ειδικά τα γαλακτοκομικά) απουσιάζουν, με αποτέλεσμα να μειώνεται δραστικά η ημερήσια θερμιδική πρόσληψη, ενώ τα φρούτα και τα λαχανικά, που μπορούν να καταναλώνονται άφθονα, προσφέρουν πολύτιμα θρεπτικά συστατικά και φυτικές ίνες που δημιουργούν αίσθημα κορεσμού. Προσοχή όμως, μη περάσουμε στο άλλο άκρο. Η υπερκατανάλωση τροφών όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά, το ρύζι και η ξηροί καρποί μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση του βάρους. Επίσης, πολύ βασική είναι και η ποσότητα του ελαιόλαδου που χρησιμοποιούμε. Αν τα φαγητά που τρώμε είναι βουτηγμένα στο λάδι (λαδερά, όσπρια) ή τηγανισμένα μέσα σε μια «ελαιοθάλασσα», μάλλον αντί να χάσουμε κιλά, θα «τα χάσουμε» κοιτώντας τη ζυγαριά...
Αποτοξίνωση και καλή υγεία
Η μείωση του λίπους και ειδικά του κορεσμένου, που προέρχεται από τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα κρέατα, μας αποτοξινώνει, γιατί συμβάλλει σημαντικά στη μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης και της λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (LDL), γνωστής και ως «κακή χοληστερόλη». Και τι γίνεται με το σίδηρο που χάνουμε με την αποχή από το κρέας; Ο σίδηρος που υπάρχει στο φυτικό βασίλειο απορροφάται μόνο σε μικρές ποσότητες από τον ανθρώπινο οργανισμό εξαιτίας ορισμένων συστατικών που υπάρχουν κυρίως στα όσπρια. Η κατανάλωσή του όμως -όπως και των δημητριακών και των θαλασσινών- σε συνδυασμό με βιταμίνη C, που περιέχεται σε πολλά φρούτα και λαχανικά, (όπως οι πιπεριές, το κουνουπίδι, τα εσπεριδοειδή) συντελούν στην επαρκή απορρόφησή του από τον οργανισμό. Για το λόγο αυτό δεν πρέπει να νηστεύουν για μεγάλες περιόδους οι γυναίκες που εγκυμονούν ή θηλάζουν, τα παιδιά, οι έφηβοι και άτομα γενικώς με έλλειψη σιδήρου.
Ένα άλλο, μεγάλο διατροφικό πλεονέκτημα της νηστείας είναι η αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών, που έχουν την ιδιότητα να μειώνουν τα επίπεδα των λιπιδίων και της γλυκόζης στο αίμα. Οι φυτικές ίνες συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος και στη μείωση της δυσκοιλιότητας, ενώ έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλουν θετικά στην πρόληψη του καρκίνου του παχέους εντέρου. Επίσης, η αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, ακατέργαστων δημητριακών και ελαιόλαδου είναι ένας καλός τρόπος εφοδιασμού του οργανισμού με στοιχεία όπως η β-καροτίνη, τα φλαβονοειδή και οι βιταμίνες, γνωστά για την αντιοξειδωτική τους δράση και την τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η αποχή για λίγο από ορισμένες τροφές δεν πρέπει να μας ανησυχεί εφόσον δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα υγείας. Στο κάτω κάτω, 40 μέρες είναι, θα περάσουν. Και θα μας αφήσουν ένα πιο «καθαρό» οργανισμό, που θα έχει χώρο για όλες τις διατροφικές αμαρτίες και πειρασμούς που αντισταθήκαμε. Δείτε το σαν μια καλή αφορμή προς το καλύτερο. |
www.gourmed.gr
|
